Phở Nam Định - Từ góc phố Thành Nam đến bản đồ ẩm thực thế giới

Hòa quyện với giá trị văn hóa, lịch sử và hương vị dân tộc, phở Nam Định đã sẵn sàng cho hành trình tiếp theo, ghi danh vào kho tàng “Di sản văn hóa phi vật thể đại diện cho nhân loại”. Việc phở Nam Định trở thành “Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia” chính là bước khởi đầu cho hành trình đầy tự hào ấy, cùng với các đặc sản vùng miền khác của Việt Nam, mang tinh hoa ẩm thực Việt đến bản đồ ẩm thực thế giới.

Phở được xem là món ăn quốc hồn quốc túy của Việt Nam và trở thành món ăn “đặc biệt” cho ẩm thực Việt trong lòng du khách thập phương và bạn bè quốc tế. Một số giả thuyết đã chỉ ra rằng, Nam Định là cái nôi ra đời của phở.

Bà Lê Thị Thiết – Chủ tịch Hiệp hội Văn hóa Ẩm thực tỉnh Nam Định giới thiệu phở đóng gói với lãnh đạo Bộ Ngoại giao và Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch tại Lễ hội phở

Phở trở thành món ăn “must-have” mà bất kỳ khách nước ngoài nào khi đến với Việt Nam cũng đều muốn trải nghiệm. Vào tháng 9/2007, phở đã chính thức được ghi vào từ điển tiếng Anh giản lược Oxford (Shorter Oxford English Dictionary), xuất bản ngày 20/9 tại Anh và Mỹ. Cột mốc này đã đưa phở Việt trở thành một danh từ riêng trong cuốn từ điển tiếng Anh uy tín trên thế giới.

Tinh túy phở Nam Định

Sinh ra trong một gia đình giàu truyền thống về ẩm thực, được nuôi dưỡng và trưởng thành cùng chiều dài phát triển của tinh hoa văn hóa ẩm thực Thành Nam, bà Lê Thị Thiết - Chủ tịch Hiệp hội Văn hóa Ẩm thực Nam Định “nặng lòng” với phở, bà cũng là người truyền lửa cho thế hệ trẻ lưu giữ và phát triển tinh hoa ẩm thực địa phương, bên cạnh đó, bà đã đồng hành cùng câu chuyện “Phở Nam Định” trên hành trình đam mê văn hóa ẩm thực mà bà dành cả cuộc đời để mang phở Việt vươn tầm thế giới.

Quyết định về việc công bố Danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia

Trong một chia sẻ mới đây, bà Lê Thị Thiết cho biết: “Ẩm thực phở đã gắn liền với mỗi một người dân và con người quê hương Nam Định từ rất xa xưa, hàng trăm năm qua. Đặc biệt nghề phở của người Nam Định mà cụ thể cái nôi của nghề phở nổi tiếng cả nước đó là xã Đồng Sơn, huyện Nam Trực, tỉnh Nam Định - nơi có 3 làng nghề chuyên làm phở: Vân Cù, Tây Lạc và Giao Cù. Phở bò Nam Định đã trở thành thương hiệu khó có thể thay thế và mang nét đặc trưng riêng biệt”.

Theo khảo sát của Sở Văn hoá, Thể thao và Du lịch tỉnh Nam Định cùng các ban chuyên môn cho biết, có khoảng 500 - 600 quán phở trên toàn tỉnh. Trong suốt hàng chục năm qua, người Nam Định đã đi đến khắp mọi miền tổ quốc để lập nghiệp bằng nghề phở gia truyền. Hiện nay, dù đến các tỉnh thành phía Nam, không quá khó để chúng ta có thể thưởng thức những tô phở Nam Định trứ danh.

Những hình ảnh quán phở xưa trong dân gian

Từ bánh phở, thịt bò, nước dùng cho đến dụng cụ làm ra những tô phở của người Nam Định luôn mang đặc sắc riêng. Quá trình tạo ra những tô phở cũng được chuyên môn hóa với làng nghề làm bánh phở, nhà cung cấp thịt bò chuẩn cho phở đến những quán phở với đầu bếp là những truyền nhân, những người yêu phở, hiểu phở, sinh ra và lớn lên cùng thăng trầm của phở truyền thống Nam Định.

Bánh phở Nam Định có sợi to bản, thường được tráng tay mỏng vừa phải, thái cũng bằng tay, sợi to gấp đôi sợi bánh thái bằng máy, thấm trọn vị thơm ngọt của nước dùng. Phở bò Nam Định đậm hương thịt bò, phong vị đặc trưng từ nước mắm miền biển. Thịt bò được thái ra lát mỏng dính, băm giần cho mềm nhuyễn nhưng vẫn khéo léo giữ được phần thịt nguyên tảng, không đứt rời. Tiếp đó, đầu bếp xếp thịt lên trên bánh phở, rải đều hành hoa, chan nước lèo và mang bát phở tỏa hương nghi ngút đến mời thực khách. Kết hợp với các gia vị ớt say, ớt tươi, chanh hay giấm, ăn kèm quẩy giòn rai mang đến cho khách hàng trải nghiệm đặc sắc.

Mang tinh hoa Việt vươn tầm thế giới

Đầu năm 2024, Festival Phở 2024 do Ủy ban nhân dân tỉnh Nam Định chỉ đạo tổ chức đã diễn ra thành công tốt đẹp, thu hút sự quan tâm của đông đảo khách hàng. Hơn 50.000 bát phở được khách hàng thưởng thức và đánh giá cao. Trong 3 ngày diễn ra sự kiện, với hơn 30 gian hàng phở đặc trưng của các khu vực, vùng miền khác nhau đã phục vụ hơn 50.000 bát phở với hương vị và chất lượng chăm chút từ các nghệ nhân và chuyên gia phở trên khắp cả nước. Trong khuôn khổ Festival Phở, hoạt động tham quan Làng Phở Vân Cù, cùng tìm hiểu về sự hình thành và phát triển của nghề Phở qua các tiết mục biểu diễn dân gian nhận được sự quan tâm và tham gia của nhiều du khách. Festival đã trở thành cầu nối nâng tầm thương hiệu và giá trị phở Nam Định.

Bà Lê Thị Thiết – Chủ tịch Hiệp hội Văn hóa Ẩm thực tỉnh Nam Định

Trong những năm qua, Hiệp hội Văn hóa Ẩm thực Nam Định nói riêng và các tổ chức, cá nhân, sở ban ngành liên quan đã không ngừng nỗ lực lan tỏa, quảng bá văn hóa phở Việt đến khách thập phương cùng khách quốc tế, chung sức nâng tầm giá trị tinh hoa phở Việt.

Sau hoạt động này, bà Lê Thị Thiết, Chủ tịch Hiệp hội Văn hóa Ẩm thực Nam Định chia sẻ: "Sự kiện Festival Phở 2024 đã góp phần tôn vinh văn hóa ẩm thực phở, đồng thời là cơ hội giúp du khách tham quan và người dân được tìm hiểu, thưởng thức hương vị phở gắn liền với văn hóa các vùng miền trên cả nước; góp phần quảng bá món phở Việt vươn xa hơn nữa trên bản đồ tinh hoa ẩm thực thế giới".

Giá trị văn hóa ẩm thực mang tinh hoa “Phở Nam Định”

Sau những nỗ lực đề cử, củng cố hồ sơ cho phở Nam Định, ngày 9/8/2024, Ông Nguyễn Văn Hùng - Bộ trưởng Văn hóa, Thể thao và Du lịch Nguyễn Văn Hùng đã ký Quyết định số 2326/QĐ-BVHTTDL về việc công bố Danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. Theo Quyết định, Tri thức dân gian Phở Nam Định (tỉnh Nam Định) được đưa vào Danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, loại hình tri thức dân gian.

Phở Nam Định đáp ứng đầy đủ các tiêu chí: có tính đại diện, thể hiện bản sắc cộng đồng, địa phương; phản ánh sự đa dạng văn hóa và sự sáng tạo của con người, được kế tục qua nhiều thế hệ; có khả năng phục hồi và tồn tại lâu dài; được cộng đồng đồng thuận, tự nguyện đề cử và cam kết bảo vệ.

Việc phở Nam Định trở thành Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia là cơ sở bước đầu để Chính phủ đệ trình Tổ chức Khoa học, Giáo dục và Văn hóa của Liên hợp quốc (UNESCO) xem xét, ghi danh "Phở Nam Định" vào Danh sách Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại. Hội tụ đầy đủ các tiêu chí, phở Nam Định hứa hẹn sẽ ghi danh trở thành di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại, là “sứ giả” mang tinh hoa ẩm thực Việt vươn tầm quốc tế.

Thùy Dương